'Ἤμουνα, ὄντως, ἐρωτευμένος μέ τήν μητέρα μου; Λάτρεψα τήν μητέρα μου, δέν τήν ἀγάπησα. Ἀπό τήν μεριά της ἐκείνη μ’ ἔβλεπε σάν τό παιδί τῶν δασῶν, σάν τόν καρπό μιᾶς ἀνήκουστης ἡδυπάθειας: αὐτό τόν καρπό, τόν εἶχε θρέψει μέσα στήν παιδική της ἀφοσίωση, σάν τήν ἐπιστροφή τῆς τρελῆς τρυφερότητας, ἀγχώδους καί χαρούμενης, πού μοῦ ἔδινε, σπάνια, ἀλλά ἡ ὁποία μέ θάμπωνε. Γεννήθηκα ἀπό τό θάμπωμα τῶν παιδικῶν της ματιῶν καί πιστεύω ὅτι δέν ἀγάπησε ποτέ ἕναν ἄντρα. Καί μένα ποτέ δέν μ’ ἀγάπησε, μέ τήν ἔννοια πού ἡ Ἀνσί μ’ ἀγάπησε, ἀλλά στή ζωή της εἴχε μόνο μιά βίαια ἐπιθυμία, ἐκείνη νά μέ θαμπώσει καί νά μέ κάνει νά χαθῶ μέσα στό σκάνδαλο, ὅπου θεωροῦσε τόν ἑαυτό της χαμένο: μόλις μοῦ ἄνοιγε τά μάτια γινόταν εἰρωνική, λυσσασμένη, ἡ τρυφερότητά της μεταποιεῖτο σέ ἄπληστη θέληση νά μέ διαφθεῖρει, νά μήν ἀγαπάει πιά σέ μένα παρά τήν διαφθορά στήν ὁποία βυθιζόμουνα. Ἀλλά, χωρίς ἀμφιβολία, σκεφτόταν ὅτι ἡ διαφθορά, ὄντας ὁ καλύτερος ἑαυτός της, καί συγχρόνως δρόμος προς τό θάμπωμα, στό ὁποῖο μ’ ὁδηγοῦσε, ἦταν ἡ ὁλοκλήρωση πού προκαλοῦσε αύτή ἡ γέννηση, τήν ὁποία εἶχε θελήσει. Ἐκεῖνο πού ἀγαποῦσε ἦταν πάντα ὁ καρπός τῆς κοιλίας της. Τίποτε δέν ὑπῆρξε γι’ αὐτήν πιό ξένο ἀπό τό νά βλέπει σέ μένα ἕναν ἄντρα πού θ’ ἀγαποῦσε. Ποτέ δέν ἀπασχόλησε τήν σκέψη της ἕνας ἄντρας, ποτέ δέν μπῆκε κανείς μέσα της, παρά μόνο γιά νά τήν χορτᾶσει, μέσα στήν ἔρημο πού ἔκαιγε, ὅπου θά ἤθελε ἡ σιωπηλή ὀμορφιά τῶν ὄντων, ἀνώνυμη κι ἀδιάφορη, νά καταστραφεῖ βρώμικα μαζί της. Ὑπῆρχε μέσα σ’ αὐτό τό βασίλειο τῆς λίμπιντο θέση γιά τήν τρυφερότητα; Οἱ τρυφεροί εἶναι ἐξόριστοι ἀπ’ αὐτό τό βασίλειο, στό ὁποῖο ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου καλοῦσε: violenti rapiunt illud. Ἡ μητέρα μου μέ προόριζε γι’ αύτή τή βία, στην ὁποία βασίλευε. Ὑπῆρχε σ’ ἐκείνη καί γιά μένα μιά ἀγάπη παρόμοια μ’ αὐτή, πού ὅπως λένε οἱ μυστικοί, ὁ Θεός δίνει στά πλάσματα, μιά ἀγάπη πού διαλέγει τή βία, μην ἀφήνοντας ποτέ θέση στήν ἀνάπαυση.'
Georges Bataille Ζωρζ Μπατάιγ
Ζορζ Μπατάιγ, Η Μητέρα Μου, μτφρ. Μάγδα Οιχαλιώτου, εκδ. Σπηλιώτη
* * *
'Ὁ ἐρωτισμός, τό γέλιο (καί τό χάχανο), ἡ τύχη, ἡ ἐξάρτηση, ἠ χαρά μπροστά στόν θάνατο, ἡ ἐλευθερία — μαζί μέ κάποιους ἄλλους μυστικούς τοῦ καιροῦ του εἴχε δώσει στήν ἐλευθερία τήν πιο πλατειά (καί βαθειά) ἔννοια. Γιά τόν Μπατάιγ ἡ ἐλευθερία εἶναι τό νά ἔχεις ἤ τό νά πάρεις τό δικαίωμα νά φτάσεις ἕως τήν ἄκρη τῶν δυνατοτήτων σου; «Νά μπορεῖς νά πεῖς στόν ἑαυτό σου σέ μιά δεδομένη στιγμή... δέν μπόρεσα νά πάω πιό μακριά». Ὁ Μπατάιγ πιστεύει ὅτι ἡ ἐλευθερία χρειάζεται ὅχι μόνο γιά νά ζεῖ κανείς κατά τό κέφι του, ἀλλὰ καί νά καταστρέφεται κατά τό κέφι του, δηλαδή νά παραβαίνει τά ἀπαγορευμένα.
Ὁ Μπατάιγ πιστεύει ὅπως κι ὁ Μάρξ ὅτι ἡ ἐπανάσταση «προχωράει μέσα στα σπλάχνα τῆς κοινωνίας σάν ἕνας γεροντοτυφλοπόντικας...». Καί ὅτι δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει πραγματική ἐπαναστατική πράξη χωρίς ἄρνηση καί καταστροφή τῆς ἀστικῆς κουλτούρας: «Κάτω ὅλοι οἱ λογάδες μέ τά πετάγματά τους τοῦ πνεύματος καί τήν ἱερή τους ἀηδία γιά τίς ὑλικές ἀνάγκες! Αὐτό πού δέν εἶναι ἱκανό νά ταιριάξει μιά καρδιά ἐργάτη γῆς εἶναι μιά σκιά».
Ὁ Μπατάιγ ἔχει τήν τάση νά εἶναι ἐπαναστατικός πηγαίνοντας πρός αὐτό πού ὁ Γκόμπροβιτς, πολύ ἀργότερα, θά ὀνομάσει «τό κάτω» άλλά συγχρόνως ἕχει καί τήν αἴσθηση τοῦ ἱεροῦ.
Ὁ Σάρτρ τόν χαρακτήρισε «νέο μυστικό»: ὁ Μπατάιγ μιλοῦσε μᾶλλον γιά θρησκευτικό πνεῦμα: «Αὐτό γιά τό ὁποῖο εἶμαι περήφανος εἶναι νά ἔχω μπερδέχει τά χαρτιά: δηλαδή νά ἔχω συνδέσει τόν τρόπο τοῦ γέλιου τόν πιό ταραχώδη καί τόν πιό σοκαριστικό καί τόν πιό σκανδαλώδη μέ τό θρησκευτικό πνεῦμα τό πιό βαθύ... Νά εἶναι κανείς ὅσο πιό λυσσασμένος γίνεται ἔχοντας τήν πιό μεγάλη διάυγεια πού γίνεται. Τό θεμελιῶδες ἀνθρώπινο πρόβλημα ἔγκειται σ’ αὐτήν τήν ἀναγκαιότητα καί σ’ αὐτήν τήν ἀδυναμία».
Ὀ Μισέλ Φουκώ, παρουσιάζοντας τά ἄπαντά του γράφει: «Ὀφείλουμε στόν Μπατάιγ ἕνα μεγάλο μέρος τῆς στιγμῆς στήν ὁποία βρισκόμαστε. Ἀλλά αὐτό πού μένει νά κάνουμε, νά σκεφτοῦμε καί νά ποῦμε, αὐτό, χωρίς ἀμφιβολία, τοῦ τό ὀφείλουμε ἀκόμα καί θά εἶναι γιά πολύ».'
Θωμάς Γκόρπας, από τον 'Πρόλογο' της έκδοσης
